Κριτική της Άννη Παπαθεοδώρου για το μυθιστόρημα "Πατρίδα ξένη" της Μάγδας Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Πέμπτη, 22 Ιουλίου 2021
 
ΠΑΤΡΙΔΑ ΞΕΝΗ
της ΜΑΓΔΑΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ
 
 
 
 
 
 
Γράφει η Άννη Παπαθεοδώρου
 
 
Πόσο μακριά στον χώρο και στον χρόνο μπορεί να σε πάει ένα βιβλίο;
Πόσο μπορείς να ταξιδέψεις στις σελίδες του;
Πόσα μπορείς να μάθεις από αυτές;
Που τελειώνει η ιστορία και που αρχίζει η μυθοπλασία;
Τελικά τι γεύση στο στόμα σου αφήνει στο τέλος;
Το βιβλίο αυτό είναι ένα οδοιπορικό στον χρόνο και στον τόπο που με μαεστρία έστησε η συγγραφέας. Πρόκειται για ένα ιστορικό ντοκουμέντο που παρουσιάζεται με λυρισμό και ποιητικότητα (άλλωστε η συγγραφέας είναι και ποιήτρια) και εκτός από την ιστορία που περιγράφει που αγγίζει βαθιά την ψυχή και συγκινεί, θέτει προβληματισμούς και φιλοσοφικά ζητήματα που άπτονται της καθημερινής ζωής.
 
Είναι ένα ταξίδι στην Ελλάδα αλλά και εκτός αυτής, ένα ταξίδι που κρατάει πέντε δεκαετίες. Αυτές τις κρίσιμες δεκαετίες που περιλαμβάνουν την πονεμένη και δύσκολη ιστορία της Ελλάδας, τον πόλεμο, τον εμφύλιο, την δικτατορία. Η πορεία ενός λαού στον χρόνο ιδωμένη μέσα από τα μάτια μιας οικογένειας και των ανθρώπων που την πλαισιώνουν, που ακολουθεί την μοίρα ενός λαού. Η ιστορία γενναίων και αδάμαστων ανθρώπων μέσα από την ιστορία ενός γενναίου και αδάμαστου λαού. Πτυχές της ιστορίας μας δεμένες με λυρικό λόγο και συναρμολογημένες μέσα από την συγκινητική ιστορία μιας γενναίας ασυμβίβαστης οικογένειας.
Η ιστορία, οι διωγμοί και η εξ αιτίας τους περιπλάνηση σε ξένους τόπους μιας εβραϊκής ελληνικής οικογένειας που ξεριζώνεται από τα χώματα που αγαπά, από την πατρίδα που πιστεύει. Μέσα από τις περιπέτειές της, η συγγραφέας μας γνωρίζει γνωστές μα και άγνωστες πτυχές της ιστορίας μας.
 
Η αδικία, η σκληρότητα του πολέμου και ο παραλογισμός του διχασμού, η προδοσία και η ατιμία, αλλά και ο αγώνας και η θυσία, η δικαιοσύνη και τα ιδανικά, η πίστη στην ελευθερία, η αγάπη και το πάθος για ζωή, όλα μέσα στην ιστορία μιας οικογένειας που αριστοτεχνικά την στήνει η συγγραφέας πάνω στον καμβά της ιστορίας ενός λαού.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου περνάνε η ζωή και οι αγώνες υπαρκτών προσώπων και ανάμεσά τους, του Γιώργου Παπαδημητρίου που ήταν θείος της και στην μνήμη του οποίου είναι αφιερωμένο το βιβλίο.
Ένα βιβλίο που αφαιρεί την ανωνυμία των ηρώων, μάς τους γνωρίζει και προσπαθεί να κρατήσει την μνήμη ζωντανή, να την επαναφέρει, να την ξυπνήσει. Λέει η συγγραφέας: «Η μνήμη θα σώσει τις επόμενες γενιές και είμαστε υπεύθυνοι απέναντι της. Ας φτάσουν στην Ιθάκη τους, ας είναι ελεύθερα άτομα αλλά όχι με λησμονιά».
 
Το βιβλίο αυτό εξυμνεί την ελευθερία και τους αγώνες των ανθρώπων και των λαών γι’ αυτήν. «Ματωμένες με πηχτό αίμα ήταν γραμμένες οι σελίδες των λαϊκών αγώνων στην Παγκόσμια Ιστορία. Μα, αν ήταν ευτυχισμένοι οι λαοί, θα ήταν λευκές οι σελίδες της και δεν θα υπήρχαν λόγια να γραφούν». Και: «Τι να την κάνεις τούτη την ζωή αν δεν είναι λεύτερη;»
Πόσο μακριά μπορείς να φτάσεις μέσα από τις σελίδες ενός βιβλίου;
Πόσες άγνωστες πτυχές της ιστορίας του τόπου σου μπορείς να μάθεις;
Πόσο μπορείς να προβληματιστείς και να αναρωτηθείς για θέματα ζωής και αξιών;
Πόσο βαθιά μπορεί μια ιστορία να σε αγγίξει και να σε συγκινήσει;
 
Η συγγραφέας καταφέρνει με έναν αριστοτεχνικό τρόπο και με μία μαγική γραφή όλα τα παραπάνω. Παντρεύει με δεξιοτεχνία το ιστορικό ντοκουμέντο με την λογοτεχνία και την λυρική γραφή. Μέσα από την ιστορία μιας οικογένειας και ενός λαού προβάλλει μνήμες, αξίες και ιδανικά που αντέχουν και οφείλουν να αντέξουν στον χρόνο.
Αυτό το ταξίδι στην ιστορία με άγγιξε βαθιά. Με έκανε να ταυτιστώ με τους ήρωες, να πονέσω, να θυμώσω, να κλάψω. Αλλά με έκανε επίσης να ελπίσω, να δω μέσα από το σκοτάδι τις αχτίδες του φωτός να έρχονται. Το κυριότερο είναι πως η συγγραφέας κατάφερε να μου δώσει μνήμες που παρά το ότι δεν είναι δικές μου, μου τις μετέφερε με τόση ακρίβεια και λεπτομέρεια που θα βρίσκονται μέσα μου για πάντα. Ζωντάνεψε μπροστά μου μια ολόκληρη εποχή και έναν υπεράνθρωπο αγώνα.
Ευχαριστώ Μάγδα για το ταξίδι που μου πρόσφερες και όλοι πρέπει να σε ευχαριστήσουμε για τις μνήμες που προστατεύεις…
Αφήστε το σχόλιό σας