Κριτική της Χρύσας Νικολάκη στο MAXMAG, για την ποιητική συλλογή "Μπλε τετράδια" του Αλέξανδρου Ψαρρά

Τετάρτη, 3 Νοεμβρίου 2021

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ MAXMAG

Μπλε τετράδια, η πρώτη ποιητική συλλογή του Αλέξανδρου Ψαρρά

 

Μπλε τετράδια

“Ο ποιητής είναι ο Δον Κιχώτης στους ανεμόμυλους της Ιστορίας”

Η πρώτη ποιητική συλλογή του εκπαιδευτικού Αλέξανδρου Ψαρρά ονομάζεται “Μπλε τετράδια”. Πάνω από τις επιφάνειες της γαλήνης η ποίηση του Αλέξανδρου Ψαρρά κρύβει το όραμα της Επανάστασης με σύντροφο την Αλήθεια. Η ψυχή του ποιητή επαναστατεί και ως άλλος Προμηθέας  ζητά την  αποτίναξη των δεσμών της αμφιβολίας και  της ματαιότητας παράλληλα με  την αναστήλωση της μετριοφροσύνης, της σεμνότητας και της ευγένειας. Τα όνειρα του εξανθρωπίζονται και διεκδικούν «εκείνα τα απεγνωσμένα διαβήματα». Όπως γράφει  «οι οφθαλμοσκόποι της ιστορίας ζητούν, τη αποκατάσταση των μη όντων».

Στον Αυτοπροσδιορισμό, στην πρώτη θεματική ενότητα, το ποίημα «Η ενηλικίωση» τον αυτοπροσδιορίζει. Καθώς κατορθώνει να κλείσει με γεωμετρική ακρίβεια τις λέξεις στον κύκλο του εαυτού του. Με μοιρογνωμόνιο και διαβήτη τα όνειρα , χαράζει τη δική του πορεία στον κύκλο της ζωής. «Όταν έκλεισε τα μάτια του, η γεωμετρία κλείστηκε σε λαθρόβια αισθήματα, το κρυμμένο χαρτί άλλαξε σχήμα σε μια σημαία.» Τι είναι όμως ποίημα για τον Αλέξανδρο Ψαρρά; Πως ο ποιητής οριοθετεί τον ορισμό του; Eίναι υπερβολή γράφει, είναι λυγμός, και “Ο ποιητής είναι ο Δον Κιχώτης στους ανεμόμυλους της Ιστορίας.»

Μπλε τετράδια

“Το αύριο είναι η σιγουριά της σταγόνας που πέφτει από ψηλά ότι θα πάει στη γη. Το αύριο έχει το χρώμα /που έχει η φωνή παιδιού/το κρώξιμο πουλιού/το άγγιγμα γυναίκας”.

Ο ποιητής βαθύτατα υπαρξιακός και ερωτικός ενορχηστρώνει τις λέξεις άλλοτε σε ρυθμό ρέκβιεμ και άλλοτε σε γλυκό μπλουζ δημιουργώντας αριστοτεχνική δομή στο ποίημα. Μεστότητα, συμπύκνωση, διαφάνεια και θρήνος είναι οι πυλώνες της ποιητικής του γραφίδας. Στην Θητεία , τη δεύτερη ενότητα , ο Αλέξανδρος Ψαρράς παρομοιάζει τον εγκλεισμό με κολαστήριο της καρωτής. Ο ποιητής, ως γνήσιος ονειροπόλος «σε κάθε του βήμα σέρνει τις αλυσίδες αυτών που κουβαλούν την ελπίδα του κόσμου». Ο Λόρκα έλεγε πώς όσο μικρότερο το ποίημα , τόσο μεγαλύτερο το ταλέντο. Το παρακάτω δίστιχο το αποδεικνύει:

 

 “Ένας φαντάρος ξύπνησε, κοιτάζει γύρω του με γυάλινα μάτια, μια κλωστή αίμα, κρέμεται απ΄ τα χείλη του φεγγαριού”. (Ματωμένο Φεγγάρι)

Όπως έλεγε ο Jung «Όποιος μιλάει στις πρωταρχικές εικόνες μιλάει με χιλιάδες φωνές. Παγιδεύει και εξουσιάζει ενώ συγχρόνως σηκώνει την Ιδέα, που επιδιώκει να εκφράσει από την περιστασιακή και τη μεταβατική προς τη σφαίρα του αιώνιου». Στο τρίτο μέρος της ποιητικής του συλλογής, ο Αλέξανδρος Ψαρράς αφοσιώνεται στα ερωτικά του ποιήματα, υπό τον τίτλο «Ο ποιητής αναζητά την Μούσα» . Ο ποιητής κατορθώνει να ολοκληρώσει την αναζήτηση του βρίσκοντας την Άνοιξη , ζευγαρώνοντας τον έρωτα με τον πόνο. Ο Ίμερος, ανικανοποίητος, ίδιος φωτιά, είναι «πράσινη φλόγα» , όπως τα μάτια της αγαπημένης. Ο έρωτας «ταξιδεύει με την ταχύτητα του φωτός» και όλα τα πυρπολεί. Στην τελευταία του ενότητα «Απόμακρη Επικοινωνία» ο ποιητής  Αλέξανδρος Ψαρράς μετρά την απουσία σαν «σε χέρια που στοίχειωσαν σε κλώνους ελιάς» Οι φωτογραφίες και τα χαμένα βλέμματα οδηγούν στη θλίψη ενώ οι λέξεις γκρεμίζουν τα σκοτάδια της μοναξιάς. Οδηγούν στην αυτοεκπλήρωση. Τέσσερις δεμένες ενότητες δημιουργούν ένα υπέροχο καρέ , ολοκληρώνουν τον κύκλο της ζωής.  Οι αφορμές πάντα εκπορεύονται από τα βιώματα του συγγραφέα. Εξάλλου η ποίηση γεννάται από το βίωμα , όπως έλεγε ο Ελύτης.

“Τι είναι η ποίηση; Mα ο μόνος χώρος όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση”.

Το ποίημα είναι βίωμα παλιό που επιμένει, σαν το ζαρκάδι του ποιητή στη σελίδα 65.Το κορίτσι στο ποίημα είναι η ολόδροση Άνοιξη, ο πόθος της ζωής για ελευθερία, για δημιουργία, για έρωτα που προσμένει να ολοκληρωθεί. Είναι το βίωμα που σαρκώνεται σε ποίημα , η αλυσίδα του μελλοθάνατου που επιθυμεί τη ζωή, το ασυνείδητο που μετουσιώνεται σε συνειδητό, σε πράξη από θεωρία. Η ποίηση είναι για τον Αλέξανδρο Ψαρρά εκείνο το μπλε του τετράδιο, που ανυπομονεί να λύσει τις εξισώσεις της ζωής. Είναι η αφαίρεση του ολοκληρωτισμού, το άθροισμα των συναισθημάτων που μένουν στη σκιά. Οι λέξεις του είναι το επιστέγασμα της αυτοεκπλήρωσης. Όπως ανάγλυφα γράφει :

Toν πρώτο λόγο έχει η ιστορία. Εμείς είμαστε απλά ο Δον Κιχώτης στους Ανεμόμυλους της Ιστορίας.”

Διάφανη ποίηση, μεστή, που παρασύρει τον αναγνώστη σε αυτοβύθιση , σε ταύτιση και πάλη, που οδηγεί στην ελευθερία όταν μάχεται με την σκλαβιά της ψυχής. Τα «Μπλε Τετράδια» είναι καλογραμμένα, καθώς κατορθώνουν να ξεπεράσουν την φθαρμένη επιφάνεια της εποχής και να μεταλαμπαδεύσουν την σοφία τους που εστιάζεται στην εξομολογητική τους πνοή. Ο ποιητής εσωκλείει μέσα στα «Μπλε τετράδια» την ελπίδα και την πίστη στη ζωή, γυρνώντας σελίδα στη θλίψη. ‘Όπως έλεγε ο Έρμαν Έσσε:

 “Κάθε ζωή είναι μια εκπνοή του Θεού. Κάθε θάνατος είναι μια εισπνοή του Θεού”


 

Λίγα λόγια για τον συντάκτη

ΧΡΥΣΑ ΝΙΚΟΛΑΚΗ

Η Χρυσούλα Νικoλάκη είναι πτυχιούχος του τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών & αριστούχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος (Master of Arts) με ειδίκευση στη Λογοτεχνία, της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Επίσης, κατέχει δίπλωμα μετάφρασης (Βρεταννικό Συμβούλιο). Έχει δημοσιεύσει μελέτες ( λογοτεχνικής θεματολογίας σε επιστημονικά-θεολογικά περιοδικά και έχει συμμετάσχει ως εισηγήτρια σε ημερίδες λογοτεχνικού-θεολογικού περιεχομένου . Συγγράφει ποιήματα, παραμύθια και κριτικές βιβλίων.

Αφήστε το σχόλιό σας