Ομιλία της Καρίνας Βέρδη για το βιβλίο "Τα μυστικά είναι κατοικίδια" της Κωνσταντίνας Ζαγάρη

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ Κ.ΖΑΓΑΡΗ-ΜΑΡΑΘΩΝΑΣ-2024

Ένα πραγματικά καλό βιβλίο είναι αυτό που σε βυθίζει στον κόσμο του και παύεις να αναρωτιέσαι για τις τεχνικές της γραφής του, τ@ συγγραφέα, ποιος/α είναι, τι άλλο έχει κάνει, ειδικά αν δραστηριοποιείσαι στον χώρο των εκδόσεων και είσαι δεινός/ή αναγνώστ@ λογοτεχνίας.

Το βιβλίο της Κωνσταντίνας Ζαγάρη ξεχωρίζει για την τιμιότητα με την οποία προσεγγίζει όλα τα θέματα που καταπιάνεται, αλλά και την ακτινογραφική αποτύπωση των ηρώων. Έχει το άρωμα της γραφής του Ρέιμοντ Κάρβερ, χωρίς να τον αντιγράφει, ενώ είναι απόλυτα προσαρμοσμένο στην Ελληνική πραγματικότητα, τόσο θεματολογικά, όσο και από άποψη ανάπτυξης των χαρακτήρων.

Η συλλογή αποτελείται από μια νουβέλα γραμμένη κινηματογραφικά, που εξελίσσεται μέσα από τα πρόσωπα των ηρώων της, με μια κατά κάποιον τρόπο ένθετη αναφορά στο επιστολικό μυθιστόρημα, είναι δομημένη σε κεφάλαια, καλοδουλεμένη τεχνικά, η οποία ολοκληρώνεται σαν ένα πλήρες έργο, στιβαρό και περίκλειστο και δεν αφήνει περιθώρια για άλλες ερμηνείες.

Η συγγραφέας επιθυμεί να δομήσει έναν κόσμο αίτιου-αιτιατού, να μάς μιλήσει ξεκάθαρα, με σαφήνεια για τα γεγονότα, να μάς δώσει τη βεβαιότητα κάτω από τη ρευστή επίφαση των συσχετισμών.

Κυρίως όμως, μέσα από έναν ωμό ρεαλισμό, να μας υπενθυμίσει ότι η ζωή προχωράει και μπορούμε να επιλέξουμε αν θα περάσουμε τον καιρό μας μισώντας αυτούς που μάς πλήγωσαν ή συγχωρώντας τους θα ελαφρύνουμε το πνεύμα και την ψυχή μας γαλήνια.

Αναφορικά τώρα με τα υπόλοιπα διηγήματα που απαρτίζουν το βιβλίο, θα έλεγα ότι είναι η χαρά των ανθρώπων που αγαπούν την πλοκή στις ιστορίες, τον κινηματογράφο και τη δράση.

Είναι σύντομα κείμενα τα περισσότερα από αυτά, πολυπρόσωπα, γραμμένα με ένταση, ενώ το στυλ τους είναι ρεαλιστικό με στιγμές μαγικού ρεαλισμού. Οι λέξεις είναι ακριβείς, μετρημένες, άφοβες, κόβουν σαν μαχαίρι. Περιγράφουν με ωμότητα τις συμπληγάδες των σχέσεων, της οικογένειας, του συγγενικού περιβάλλοντος, άλλοτε τοποθετημένες στο χωριό και άλλοτε στον αστικό χώρο.

Η αλήθεια που ξεπηδά από τις ιστορίες που αναπτύσσονται με γρήγορα, εναλλασσόμενα στιγμιότυπα, βγάζει κυριολεκτικά τη γλώσσα στο αναμενόμενο, εμπαίζει την κανονικότητα και μάς παρασύρει σε μια αποκατάσταση της ηθικής τάξης με τρόπο άγριο, ασύμβατο αλλά δίκαιο.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στους γονείς-αντιήρωες-θα λέγαμε.

Ο αλκοολικός πατέρας στην «Ταπείνωση», ο ύπουλος-κακεντρεχής, εγκληματικός πατέρας στο «Συνάντηση με το παρελθόν», η ψυχολογικά ελλειμματική μητέρα που ναρκισσεύεται στον κόσμο, με το κατασκευασμένο δράμα της ανάπηρης κόρης, η ασταθής πεθερά που παίρνει τον νόμο στα χέρια της, ο πατέρας που εγκαταλείπει την οικογένεια στο «Έχασα μια πατρίδα, κέρδισα μια μάνα», ο αιμομίκτης πατέρας στο «Τέρας», ο αιμομίκτης παππούς στο «Λόλα, να ένα μήλο», η άστοργη γιαγιά και μητέρα στο «Αν διάλεγα», ο κακοποιητικός πατριός στον «Γιο της Γιωργίας», καλύπτουν τον περισσότερο χώρο του συνόλου των κειμένων.

Η διεισδυτική ματιά και η τολμηρή πένα ξεμπροστιάζουν τα υπεράνω υποψίας πρόσωπα και αν η πατριαρχία μάς έχει συνηθίσει σε κακοποιητικές συμπεριφορές ανδρών, οι αναφορές στη γυναικεία σκληρότητα, που λαμβάνει χώρα στους κόλπους της οικογένειας, μένουν στα γραφεία των ψυχαναλυτών και ενίοτε των δικηγόρων. Είναι κοινωνικά κατασκευάσματα μιας κοινωνίας άριστων προτύπων, στην οποία οι αδύναμοι πρέπει να εξοστρακίζονται; Είναι άνθρωποι χωρίς ηθικό ανάστημα; Το σίγουρο είναι ότι πληγώνουν και διαμορφώνουν υπόγεια τις ζωές μας, πολύ περισσότερο από ό,τι λέγεται και πιστεύεται.

Η λογοτεχνία της Κωνσταντίνας Ζαγάρη ρίχνει φως σε όσα θα θέλαμε να κρύψουμε, αλλά αυτά κατοικούν στην ψυχή και στο μικροβίωμα των σπιτιών μας και ακόμα, στις ιστορίες των γύρω μας, γιατί αν κάποιος ανοίξει το στόμα του θα βρεθούν και άλλοι να ομολογήσουν πράγματα που συνέβησαν στους ίδιους ή άκουσαν για κάποιον φίλο, συγχωριανό, συντοπίτη, γνωστό.

Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω την Κωνσταντίνα Ζαγάρη για την προθυμία και την προσήνεια με την οποία άκουσε τις σκέψεις μου για τη διαμόρφωση του βιβλίου της, δείγμα ενός φρέσκου πνεύματος, που εμπιστεύεται και μαθαίνει δια βίου και να ευχηθώ καλή αναγνωστική πορεία για το βιβλίο και ακόμα περισσότερες ιστορίες για το μέλλον!

Καρίνα Βέρδη

Πολιτισμολόγος-ποιήτρια-επιμελήτρια εκδόσεων

Ιούνιος 2024