Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιάννης Συμεωνίδης μιλάει για το βιβλίο "Η τρίτη εκδοχή" της Μαρίας Μαλανδρίνου

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΥΜΕΩΝΙΔΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
"Η ΤΡΙΤΗ ΕΚΔΟΧΗ" ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΜΑΛΑΝΔΡΙΝΟΥ

«Ποτέ δεν υποτίμησα κάποιον που ξέρει να ακούει. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι κάποτε θα καταλάβει κιόλας», διαβάζουμε στην «Τρίτη Εκδοχή» της Μαρίας Μαλανδρίνου κι αυτό ακριβώς πράττει η συγγραφέας εξ ονόματος των ηρώων της. Τους αφουγκράζεται ώστε να τους καταλάβει κι όταν φτάσει η κατάλληλη στιγμή να τους συγχωρήσει. Κανείς τους, άλλωστε, δεν είναι τόσο ένοχος ώστε να μην θεωρηθεί κι αθώος. Ο Δρόσος αναζητά το χρήμα και την εξουσία, ο Ιορδάνης Μαύρος είναι εμμονικά μοναχικός, η Ιουλία κουβαλά μια τρέλα, ο Αριστείδης είναι μικρόψυχος, ο νεαρός δικηγόρος και η Ελένη είναι χτυπημένοι από το μάταιο όνειρο της επανάστασης, η Αντιγόνη περιμένει υπομονετικά για την εκδίκησή της, ενώ ο Στούρος διακατέχεται από μια κορδωμένη έπαρση.

Κι ο Λεωνίδας Γαμπέτας, ο επανεμφανιζόμενος από προηγούμενα βιβλία αστυνομικός επιθεωρητής της Μαλανδρίνου, ποιος είναι ακριβώς και, κυρίως, πόση ενοχή φέρει πάνω στο κουρασμένο του σώμα και πνεύμα; Είναι ένας αρχετυπικός αστυνομικός του νουάρ μυθιστορήματος, ενός είδους τόσο υποτιμημένου που συχνά κυοφορεί στην καθαρή, πρωτόλεια μορφή τους ιδέες κι αντιλήψεις που θολώνονται από τα υψιπετή νοήματα πιο περισπούδαστων δήθεν βιβλίων. Ο Γαμπέτας μεταφέρει από σελίδα σε σελίδα την ελληνική εκδοχή του μοναχικού πλην τρυφερού, σκληροτράχηλου αλλά κι ευαίσθητου ανθρώπου του νόμου και της τάξης που μοιάζει παράταιρος σε ένα σύστημα που χρησιμοποιεί το νόμο και την τάξη ως μπερντέ για τα αμαρτήματά του. Κι αν ο χαρακτήρας και η συμπεριφορά του βασίζονται στο εκμαγείο των απανταχού ντετέκτιβ των αστυνομικών μυθιστορημάτων, η εμμονή του με τις διάφορες μορφές της αλήθειας διαθέτει την ικανότητα να του συγχωρήσουμε οποιαδήποτε στερεοτυπία του.

Το ίδιο ισχύει και για την εποχή του χρόνου κατά την οποία διαδραματίζεται η ιστορία μας. Αν οι Βόρειοι επιλέγουν συνήθως το καταχείμωνο, οι Νότιοι επιλέγουν το καλοκαίρι και οι Έλληνες ιδίως τον Αύγουστο, το μήνα που τρέφει τους έντεκα. Το μήνα που φαινομενικώς δεν συμβαίνει τίποτα, αλλά στην ουσία, με τις επιλογές που κάνουμε κατά τη διάρκειά του, επηρεάζει τη ζωή μας περισσότερο από κάθε άλλο.

Στο βιβλίο ο Πρωτέας, η θαλάσσια θεότητα που άλλαζε συνεχώς μορφή με αποτέλεσμα να παραμένει πάντοτε ασύλληπτη, δεν είναι απλώς ένα ενεχυροδανειστήριο, μια αφορμή για να πάει η πλοκή παρακάτω. Στην ουσία συμπυκνώνει τις μεταμορφώσεις των ηρώων του, οι οποίοι προσπαθούν να μείνουν ασύλληπτοι, όχι τόσο από την αστυνομία όσο από το παρελθόν που επιστρέφει στο παρόν και φοβερίζει το μέλλον τους. Το να κρύβονται, ωστόσο, από τους άλλους είναι μια εύκολη διαδικασία, σε μια εποχή μάλιστα που σπέρνει την πληροφορία σαν φερετζέ ανομημάτων, μεγάλων και μικρών. Το δύσκολο είναι οι πρωτεϊκές τους ιδιότητες να τους υπερασπιστούν ενώπιον του πιο αιχμηρού κριτή, του ίδιου τους του εαυτού, την καταδίκη του οποίου τρέμουν ως θανατική.

«Μπορούσες να το πεις έγκλημα, όλα ήταν μια σειρά από μικρότερα ή μεγαλύτερα εγκλήματα, και το πιο σημαντικό ανάμεσά τους δεν ήταν ο θάνατος αλλά το μάταιο κυνήγι της ευτυχίας», στοχάζεται η ίδια η συγγραφέας κι αυτά τα φιλοσοφικά ιντερμέδια είναι που κάνουν το έργο της ξεχωριστό. Δεν αμπελοφιλοσοφεί, αλλά δράττει την κοινωνική πραγματικότητα και την κάνει πενηνταράκια και για αδύναμους λύτες. Σφάζει με το βαμβάκι τις ιδεολογίες, αριστερόστροφες και δεξιόστροφες, στηλιτεύει το παρατραπεζικό σύστημα που έχει αντικαταστήσει την τραπεζική νομιμοφάνεια και παίζει παιχνίδια ακόμα και με τους ικέτες της Γης, τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Με δημοσιογραφική ευθύτητα και συγγραφική αδεία ξεφλουδίζει το σύστημα ώστε να γνωρίζουμε αν θέλουμε να το καταπιούμε αμάσητο ή όχι.

Δεν γνωρίζω αν κατάφερα να αποδώσω μέρος των σκέψεων που έχουν μετατραπεί σε λέξεις του βιβλίου, αλλά η κριτική, όπως γράφει η ίδια η Μαρία Μαλανδρίνου, δεν είναι παρά μια «λογοκρισία της προσπάθειας, της δημιουργίας και της αφοσίωσης». Σας προτρέπω να διαβάσετε το βιβλίο αλογόκριτα και με δημιουργικό πνεύμα. Όπως θα το ήθελε, εικάζω, και η Μαρία.

Γιάννης Συμεωνίδης

Δημοσιογράφος, συγγραφέας