Πράξεις λόγου: τα Φωτεινά Παράθυρα της Μαρίας Ντούμα

Πράξεις λόγου: τα Φωτεινά Παράθυρα της Μαρίας Ντούμα

Τυχαία τάχα «εν αρχή ην ο Λόγος», τυχαία τάχα ο «Νους διεκόσμησε πάντα»;
O λόγος είτε είναι θεός είτε είναι τραγούδι ή ψίθυρος έχει τη δύναμη να είναι πολύ περισσότερα από «έπεα πτερόεντα».

Η Μαρία είναι δικηγόρος, έτσι τη συνάντησα με αφορμή νομικά της γραπτά. Επιτυχημένη μαχόμενη, επιτυχημένη στη συμβουλευτική, μπορείς να τη συστήσεις σε φίλους σου με κλειστά μάτια καθώς ξέρει να δουλεύει με τις λέξεις.

Η Μαρία αποδείχθηκε ψαγμένος άνθρωπος. Το βλέπεις στο βλέμμα της το κοφτερό, στο ντύσιμό της, τη νομική της κατάρτηση. Κομψό και προσεγμένο αλλά καταλαβαίνεις ότι δαπανά περισσότερα στο μέσα παρά στο έξω. Δουλεύει τον εαυτό και τις αδυναμίες της με φροντίδα και σου μιλά για το Γιωσαφάτ περισσότερο από τον Yves Saint Laurent ή τον Kelsen. Σε μόνιμη διαδικασία αυτογνωσίας και αυτοαποκάλυψης. Ο διάλογος με τη Μαρία ευνοεί την διαδικασία αυτογνωσίας όποιου έχει το θάρρος να το τολμήσει. Κοινωνική, κεφάτη, έτοιμη για καινούργιες διαδρομές δεν έχει ησυχάσει διανύοντας μια μακρά εφηβεία και προάγοντας την προσωπική της επανάσταση. Ακάματη και συστηματική καταπιάνεται με σωρό ζητημάτων και ψυχών. Όλα τούτα τα βλέπει κανείς με μια στην ποίησή της που πριν από όλα είναι μια αυτοαποκάλυψη. Οι λέξεις της κατατείνουν να πιστοποιήσουν το πέρασμά της από τούτο τον κόσμο.

Η Μαρία διαβάζει. Διαλέγεται με τη γραφή των άλλων. Όποτε τη συναντάς σου λέει για τα τελευταία βιβλία που διάβασε ή ξεφύλλισε με ζήλο. Και γράφει: με φανερές και κρυφές επιρροές τολμά και διαλέγεται με κορυφαίους όπως ο Καβάφης «Χωρίς Ιθάκες» λέγοντάς του ότι μάλλον γελάστηκε. Περνά με κέφι από το κοινότυπο στο εσωτερικό και από το βίωμα στη φιλοσοφία. Χωρίς να κομπάζει ή να μεγαλοπιάνεται: η ποίηση της Μαρίας είναι τα ίχνη της στον κόσμο που σιγά σιγά αναδεικνύει, πολλά υποσχόμενη για το μέλλον: και ως προς τη γραφή και ως προς το βίο. Με τις λέξεις χτίζει και ξαναχτίζει τον εαυτό της και διαλέγεται με τους άλλους.

Η Μαρία τόλμησε, με μια πρώτη συλλογή να μοιραστεί το είναι της και ξανατόλμησε πρόσφατα. Και ιδού τα «Φωτεινά της παράθυρα» να τα ανοίξουμε διάπλατα ή να τα κλείσουμε ερμητικά. Ας γίνει παράδειγμα για όσους δεν τολμούν. Ας γίνει παράδειγμα για τόσους δικηγόρους που συνεχίζουν τη διαδρομή του λόγου από το δικόγραφο στο ψυχόγραφο, στην έμπνευση και την δημιουργία. Οι νομικοί άλλωστε έχουμε μεγάλο παρελθόν στη λογοτεχνία, όχι τυχαία. Η εξομολόγησή της πράξη λόγου και κάθαρσης με βέβαιο κίνητρο τη διαδρομή που συνεχίζεται απελευθερωμένη από το παρελθόν.

Η Μαρία γράφει και ποίηση και πεζό και πεζοτράγουδο. Με ένα μοναδικό δικό της τρόπο δεν διστάζει να αφήνει τα ίχνη της ψυχής της στο χαρτί και να διατηρεί στο χρόνο κάθε χαρούμενη ή λυπημένη της ανάσα «χαϊδεύοντας τις λέξεις με γλυκόλογα» όπως αναφέρει και η ίδια, με «μια αναπνοή» και κόβοντας «τη σκέψη μη φύγει πολύ ψηλά». Δεν αντέχει, βλέπεις, χαμηλά. Με το λόγο απογειώνει τον εαυτό της σε πετάγματα που έχει βαθιά ανάγκη. Η ποίηση είναι και απόδραση και τρόπος να αλλάζει κανείς το σήμερα όπως και το χθες μέσα από τις λέξεις. Δεν ανήκω στους ανθρώπους που γυρίζουν στης «νιότης την όμορφη πόλη» αλλά σίγουρα πιστεύω δεν «μπορούμε να φύγουμε από όσα ζήσαμε».

Ως δικηγόρος η Μαρία είναι εξειδικευμένη στις πράξεις λόγου: καταθέσεις μαρτύρων, δηλώσεις, ναι ακόμη και σήμερα ο λόγος μετρά για τη δουλειά μας.
Αν και δεν θρησκεύει μοιράζεται τα διδάγματα του χριστιανικού δόγματος: με λόγο κερδίζεται η συγχώρεση: εξομολόγηση
Το επιβεβαιώνει η ψυχοθεραπεία: ο λόγος σε κάνει να ερμηνεύεις τον κόσμο και τον εαυτό σου.

Έτσι βρεθήκαμε εδώ απόψε να μιλάμε για την ποίησή της. Και εγώ, μια συγκυριακή σύντροφος στο λόγο της, έχω να πω ότι αξίζει τον κόπο να μοιραστείτε τα σπαράγματα της Μαρίας που τόσο απλόχερα μοιράζεται με πολλή πολλή νοσταλγία. Κοινότυπα πράγματα και αισθήσεις τραγουδισμένα με γλύκα και χαμηλούς τόνους: σαν κοφτές ανάσες. Πράξη λόγου είναι και η φιλία: η σχέση που δεν έχει αναφορά στη σάρκα, στο αίμα, στο αναγκαίο.

Και μια λέξη για τη συμμετοχή των νομικών στο ποιητικό γίγνεσθαι: ο Παλαμάς, ο Σεφέρης μερικοί μόνον από τους σύγχρονους που έκαναν ξαφνικές στροφές από το δίκαιο στη φαντασία.

Ανήκω σε εκείνους που δεν αγαπούν ιδιαίτερα την ποίηση που γράφεται. Τα έπη λατρεύτηκαν προφορικά και δημιουργήθηκαν για να διατηρούνται στη μνήμη από στόμα σε στόμα. Η ποίηση λοιπόν αποτελεί την προσπάθεια να άρει ο λόγος το εφήμερο και να καρφωθεί στη μνήμη. Η εποχή του χαρτιού όμως τελειώνει και η rapsody αποκτά νέες διαστάσεις. Τη χαίρομαι τη Μαρία που μοιράζεται αυτή την περίοδο εν επιγνώσει ότι το χαρτί δεν θα ζήσει για καιρό παρότι ξέρω ότι θα ήθελε πολύ την αθανασία του γραπτού λόγου. Στη ραψωδία του μέλλοντος ο καθένας μας αφήνει μια ανάσα, μια λέξει, ένα στίγμα που αν και φαίνεται εφήμερο αποτελεί το ίχνος ενός μυστηριώδους οικοδομήματος το οποίο διόλου δεν ξέρουμε πού θα καταλήξει. Η Μαρία με την Αγέλαστη που ήταν «σοβαρή και στο όνειρο» πετυχαίνει μία πράξη λόγου που συγκροτεί τη ραψωδία του μέλλοντος. Και ίσως κάποια από τα ποιήματά της να άξιζαν να γίνουν τραγούδια έξω από το χαρτί να τα χαιρόμαστε αντάμα με τη μουσική, όπως αρμόζει σε όσους πιστεύουν στις πράξεις λόγου.

Ελένη Τροβά
Δεκέμβριος 2022