"Σταγόνες μνήμης" του Χρήστου Τρικαλινού. Κριτική/παρουσίαση από τον Γιώργο Φασουλόπουλο

Τετάρτη, 30 Μαρτίου 2022

σταγόνες μνήμης

…. ενίοτε συλλογικής

στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Χρήστου Τρικαλινού

ανασυγκροτούνται οι βιωμένες εμπειρίες του, ως μέλος οικογένειας που βρέθηκε στη μεριά των ηττημένων του Εμφύλιου και ο ίδιος συναναστράφηκε τους γονείς του μετά την εφηβεία

τον μεγάλωσαν η θεία Κατίνα και η θεία Λούλα, οι ανύπαντρες αδελφές του πατέρα, στις οποίες αφιερώνει το βιβλίο και πέτυχε να τις καταστήσει ως τα πιο ζεστά πρόσωπα της αφήγησης

2

σπούδασε Φυσική στην Αθήνα, μέχρι το τρίτο έτος. Τις διέκοψε με την επιβολή της Δικτατορίας του  1967, που σημαδεύτηκε με την για μια ακόμα φορά σύλληψη του πατέρα του και την εμπλοκή του ιδίου σε αντιδικτατορικές ενέργειες

τις συνέχισε απ την αρχή στο φημισμένο μοσχοβίτικο πανεπιστήμιο Λομονόσοφ, όπου εκπόνησε και τη διδακτορική του διατριβή στην Πυρηνική Φυσική

σταδιοδρόμησε επιστημονικά & επαγγελματικά στη σχολή που ξεκίνησε της σπουδές του, στο Φυσικό του ΕΚΠΑ

εκεί που η μνήμη του αφηγητή ακούμπησε τη συλλογική μνήμη

κάποιες απ τις μαρτυρίες, που είναι πλαισιωμένες στα όρια της μικρής πατρίδας, εδώ είναι ο Αλμυρός Βόλου

πολύ μικρός συνόδευσε τις εκτοπισμένες Κατίνα και Λούλα στο Τρίκερι

τον εντυπωσίασαν τα αρχαία που είχαν ενσωματωθεί στο ναό της μονής, όπου διαβίωναν οι εκτοπισμένες

5

η φωτογραφία, από δικιά μας επίσκεψη

στα σχολεία της μετεμφυλιακής και της Ελλάδας της Απριλιανής Δικτατορίας, δάσκαλοι που αντιλαμβάνονταν την εκπαίδευση ως διαδικασία αποκλεισμού, έβαζαν στη γωνία γόνους φυλακισμένων, εκτοπισμένων, πολιτικών προσφύγων, ενώ η αρχετυπική διδακτική υπόθεση πριμοδοτεί την ένταξη

ο Τρικαλινός πλήρωσε τίμημα διότι υπήρξε σημαιοφόρος, έστω στους προσκόπους

κάτι σχετικό ζήσαμε ως δάσκαλοι, με τα προσφυγόπουλα που πέρασαν απ τα σχολειά μας μετά την πτώση του «Υπαρκτού», χωρίς να φανταζόμαστε ότι «θα είχε και για μετά»

η προετοιμασία των υποψηφίων επισφραγιζόταν, τουλάχιστον μετά τον πόλεμο, με καλοκαιρινή μαθητεία στα «μεγάλα» φροντιστήρια Αθήνας και Θεσσαλονίκης

τα κατηχητικά λειτούργησαν ως χώροι κοινωνικοποίησης, άσχετα απ τις πεποιθήσεις των οικογενειών των συμμετεχόντων

ο Τρικαλινός βίωσε την πρώτη διάσπαση μιας κοινωνικής συλλογικότητας στην περίπτωση του «Σωτήρα» απ τη «Ζωή», παράλληλα με τους αγώνες πινγκ-πόγκ  στα εντευκτήρια αυτών των δυο θρησκευτικών οργανώσεων

3

μια πιο τραυματική διάσπαση τον βρήκε αργότερα, στη Μόσχα

θεσμοθετημένη η απαγόρευση παρακολούθησης κινηματογραφικών έργων αλλά και ο αυστηρός έλεγχος των παραβατών καθώς και η τακτική αξιολόγηση του μήκους του … τριχωτού της μαθητικής κεφαλής

 

μαρτυρίες, έξω απ τη «μικρή μας πόλη»

4

η συμπλήρωση των εξόδων της φοιτητικής διαβίωσης αλλά και των έξτρα αδειών στο στρατό, με τα πρώτα “ιδιαίτερα”

η παρασκευή υδρογόνου στο εργαστήριο Ανόργανης, στο Χημείο, με την ανεπιθύμητη εμφάνιση του εκρηκτικού μίγματος με το όνομα «κροτούν αέριο» και την αναπόφευκτη, παρότι προειδοποιημένη έκρηξη, καθώς και την συνακόλουθη αποβολή και «απώλεια» του συγκεκριμένου εργαστηρίου

παρούσες στην αφήγηση, η Παρασκευή Ευθυμίου & η Ζέφη Σανδαλάκη, αλλά και ο Λεωνίδας Ρεσβάνης που επιχείρησε να εκσυγχρονίσει το αυταρχικό καθεστώς Αλεξόπουλου, με τρόπο αυταρχικό

στον Αλεξόπουλο και τον Κάππο, ο Τρικαλινός αποδίδει εύσημα ικανών δασκάλων

δυο αναπάντεχες αφηγήσεις

ο καυκάσιος Μουραντίν Αμπουμπεκίροβιτς Κουμάχοφ, υπήρξε επιβλέπων της διατριβής του

6

ολοκληρώνοντας ο ίδιος τη διατριβή του ανέλαβε να επιβλέψει δυο νεαρούς φυσικούς, πατριώτες του Κουμάχωφ

το 1980, μετά από διεθνές συνέδριο που είχε διεξαχθεί στα λημέρια του Κουμάχοφ, στο όρος Ελμπρούς, στον Καύκασο, ένα κρατικό «Βόλγα» έκλεισε το δρόμο του λεωφορείου επιστροφής και απήγαγε χωρίς εξηγήσεις τον Τρικαλινό «προς άγνωστη κατεύθυνση»

τον οδήγησε σε ξέφωτο, όπου οι «παράγοντες» γονείς των μεταπτυχιακών του φοιτητών, εξέφρασαν την ευγνωμοσύνη τους στον δάσκαλο των παιδιών τους, με παραδοσιακό γλέντι σε ανοιχτό χώρο μέχρι τελικής, «όπως μόνον αυτοί ήξεραν»

ο Τρικαλινός συνοδεύεται απ τη φήμη αυστηρού καθηγητή και ο ίδιος φαίνεται να μην «κομπλάρει» απ τις αντιδράσεις, όπως δηλώνει το ακόλουθο στιγμιότυπο

7

παρόλα αυτά, εντυπωσιάστηκε όταν αντίκρισε στο χώρο του Φυσικού την ακόλουθη αφίσα, συνοδευόμενη με συνθήματα κατά της «εντατικοποίησης» των σπουδών

7

στην οποία αναγνώρισε τον πολύ ικανό δάσκαλό του στην Κβαντομηχανική, Βσέβολοντ/ Σέβα Μπαλασόφ, και εξίσου γνωστό για την αυστηρότητα στις εξετάσεις, σ όλο το Λομονόσοφ 
έμαθε ότι η αφίσα προέκυψε από βραβευμένο έργο γνωστού φωτογράφου, με τίτλο «Μονομαχία», βεβαίως μεταξύ φυσικών

ο Τρικαλινός, δεν σχολίασε αν η επιλογή ήταν τυχαία ή … σκοπούμενη

 

οι προηγούμενες ενδεικτικές αναφορές προσδοκούν να προτρέψουν στην ανάγνωση του  βιβλίου, ως αυθεντικής και ιδιαίτερα καλογραμμένης μαρτυρίας μιας εποχής που μας αφορά ως δάσκαλους Φυσικής

9

… πριν το ποτήρι γεμίσει με σταγόνες

αναπολεί μελαγχολικά ο Τρικαλινός

 

και μεις του ζητάμε να ξεκινήσει να γεμίζει με σταγόνες ένα ακόμα ποτήρι

ας μας συγχωρήσει το θράσος αλλά θα περάσουμε και σε «παραγγελιές»

για κάποιες σταγόνες που δεν θα περιορίσουν ως μόνη αιτία καθυστερημένης ολοκλήρωσης των σπουδών στο Φυσικό Αθηνών, την προσέγγιση της σχολικής Φυσικής με παπαγαλία

αλλά και για κάποιες μαρτυρίες απ την εμπειρία του ως θεματοδότης των Πανελλαδικών Εξετάσεων στη Φυσική, για το περιβάλλον, την πίεση κάτω απ την οποία λειτουργεί ο θεματοδότης, για τη διαπραγμάτευση με τους υπόλοιπους συνοδοιπόρους αυτής της βραδιάς με τους δογματισμούς τους, τις καλές προθέσεις τους, τις ανασφάλειές τους και τις προσωπικές παιδαγωγικές στοχοθεσίες τους

ευχαριστηθήκαμε αυτές τις σταγόνες και διψάμε για τις επόμενες

οι φωτογραφίες από το φέις του συγγραφέα, εκτός απ αυτήν του Κουμάχοφ, όπως και των δύο θρησκευτικών περιοδικών που τις βρήκαμε μετά από ψάξιμο στο διαδίκτυο – η πρόσφατη του Χημείου, όπως και αυτή απ το Τρίκερι

Αφήστε το σχόλιό σας