Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
Τον Πάνο Μπούσαλη τον γνωρίσαμε ως συνθέτη, στιχουργό και ερμηνευτή. Έχει βραβευθεί στο Φεστιβάλ Νέων Δημιουργών ''Νικόλας Άσιμος''. Έχει συνεργαστεί με τους Θάνο Μικρούτσικο, Λίνο Κόκοτο, Χρήστο Λεοντή, Σταύρο Ξαρχάκο, Μαρία Φαραντούρη, Αλκίνοο Ιωαννίδη, Νεοκλή Νεοφυτίδη κ.ά.
Έχει μελοποιήσει Γιάννη Ρίτσο, Μανόλη Αναγνωστάκη, Νικηφόρο Βρεττάκο, Ναπολέων Λαπαθιώτη, Κώστα Καρυωτάκη, Αντρέα Παγουλάτο, Γιολάντα Πέγκλη, Βέρα Βασιλείου-Πέτσα, Στέλλα Βλαχογιάννη κ.ά.
Έχει δώσει μουσικές παραστάσεις σε Ελλάδα, Κύπρο καθώς και στο Σαν Φρασνίσκο, Σαν Χοσέ, Νέα Υόρκη, Τορόντο, Κάτω Ιταλία. Όμως, η πρώτη του ποιητική συλλογή «Η κουδουνίστρα του ήλιου» μας δίνει το δικαίωμα να τον πούμε και ποιητή. Μια κουβέντα μαζί του, με αφορμή την έκδοση της συλλογής του, από τις εκδόσεις Άπαρσις, θα μας απαντήσει σε πολλά ερωτήματα…
Πάνο Μπούσαλη σε ευχαριστώ για αυτή την κουβέντα για λογαριασμό του Bookia. Ποια είναι η αφορμή που περπάτησες στα μονοπάτια της Ποίησης;
Εγώ σας ευχαριστώ για την πρόσκληση. Μπορώ να σας μιλήσω για την αιτία, που είναι η πολύ μεγάλη αγάπη μου για την ποίηση και η επαφή μου με τον ποιητικό λόγο ως αναγνώστης αλλά και μέσω της μουσικής και του μελοποιημένου λόγου. Κάπως έτσι προέκυψε και η γραφή, όχι φυσικά με την ίδια συχνότητα και συνέπεια που γράφω στίχο και μουσική.
«Η κουδουνίστρα του ήλιου» Ένας πρωτότυπος τίτλος για ποιητική συλλογή. Μπορούμε να τον χαρακτηρίσουμε αλληγορικό;
Ναι, προφανώς έχει μια αλληγορία και μεταφέρει τους συνειρμούς του. Ίσως ένα ‘’ανήξερο’’, ανέμελο, σοφό, φωτεινό παιδί περιμένει μέσα μας να ξεμυτίσει και να ‘’τη σκάσει’’ σε όλη τη σκοτεινιά που μαζεύτηκε.
Η φύση έχει πρωταγωνιστικό ρόλο σε πολλά ποιήματα της συλλογής. Χωράφια, ποτάμια, γη, ήλιος, φεγγάρι και πολλά άλλα στοιχεία της φύσης εναλλάσσονται στους στίχους σου. Μπορούμε να πούμε πως είσαι ένας ξεριζωμένος μετανάστης στην ίδια σου την πατρίδα;
Ισχύει αυτό, αλλά νομίζω ο κάθε άνθρωπος που αναζητά και πάλλεται έχει την αίσθηση του μετανάστη και διψά για μια ολοκλήρωση, μια επιστροφή εκεί που υπήρξε αλλά και εκεί που δεν υπήρξε ποτέ. Μια νοσταλγία του όλου και των μικρών- μικρών συστατικών του. Πατρίδες μας γίνονται μνήμες, πρόσωπα, μουσικές, γεύσεις. Όλα είναι πατρίδα μας και ξενιτιά μας.
Η φύση είναι ιερή.
Ο Παύλος Φύσσας είναι παντού και μας οδηγεί μέσα από τα τραγούδια του;
Είναι. Κι όσοι αντιστάθηκαν σε ό,τι φρικτό και το πλήρωσαν. Είναι μια θυσία που οφείλουμε να τιμούμε και να αγκαλιάζουμε με τις πράξεις μας.
Το ποίημα «Νομοτέλεια» κρύβει μέσα στους δέκα στίχους του ολόκληρη ζωή. Από την πρώτη ως την τελευταία ανάσα. Ήταν ο χρόνος της πανδημίας μια ευκαιρία να πάρεις τη ζωή από την αρχή;
Το ότι μας άλλαξε άρδην τη ζωή είναι προφανές. Και ό,τι σου αλλάζει τη ζωή και την πορεία μπορείς να το δεις και στοχαστικά. Η πανδημία στοίχισε και στοιχίζει και θέλουμε τον κόσμο γιατρεμένο και ανοιχτό. Έχουμε πολλά να αλλάξουμε ανεξαρτήτως πανδημίας , κάποια από αυτά μέσω αυτής έγιναν πιο πρόδηλα.
Ποιο αυλάκι αγαπά ο Πάνος Μπούσαλης; Αυτό που αντέχει ή αυτό που σπάει;
Αναφέρεστε στο προλογικό του βιβλίου. Όλα τα αγαπάω. Το ένα μας στηρίζει , το άλλο θέλει την στήριξή μας. Και εύκολα αλλάζουν οι ρόλοι.
Έχεις νιώσει από την αρχή της μουσικής σου καριέρας ως Σίσυφος που αγκομαχά κυλώντας την πέτρα αλλά δε θέλεις να σταματήσεις, βάζοντας μεγαλύτερους στόχους;
Ο μύθος του Σίσυφου μεταφέρει την υπαρξιακή βάσανο μοναδικά. Και είναι και εξαιρετικό παράδειγμα φυσικής. Οι ενέργειες μεταβάλλονται. Το έργο συχνά κάνοντας έναν κύκλο μπορεί να είναι μηδέν. Εμείς προσπαθούμε να δώσουμε πρόσημο σε καταστάσεις αμφίσημες. Η μουσική και η πορεία μου μέσα σε αυτήν έχει αγκομαχητό , έχει θυσία. Είναι ένα ερωτικό κάλεσμα στο φως μέσα από αρκετό σκοτάδι. Στο ποίημα που αναφερθήκατε μιλώ για την στιγμή που ο Σίσυφος γελάει με την πέτρα. Ξεκαρδίζεται με τον αγώνα του, τον αγκαλιάζει , τον κατανοεί, τον απομυθοποιεί, γελάει με το ανέβασμα και το κατρακύλημα. Και ενδεχομένως έτσι να μπορεί να κοινωνήσει μια ανανεωμένη ιερότητα.
Πού νιώθει πιο ελεύθερος ο Πάνος Μπούσαλης; Στον στίχο ή στην Ποίηση;
Να τον ρωτήσουμε. (Γέλια) Τον στίχο τον έχω μέσα μου. Παρ ό,τι έχει κανόνες, ρυθμούς κλπ επειδή τον έχω από πολύ μικρός αντιληφθεί ως ένα όμορφο περιβάλλον έχω εξοικειωθεί μαζί του. Και λειτουργεί και ποιητικότατα. Ο ποιητικός, ελεύθερης φόρμας λόγος είναι κάτι που συγγραφικά έρχομαι λιγότερο συχνά σε επαφή μαζί του. Ενδεχομένως να είμαι περισσότερο ποιητής όταν στιχουργώ. Και περισσότερο παιδί όταν γράφω/προσεγγίζω ποίηση.
Το πολιτικοποιημένο τραγούδι είναι αυτό που σε κρατά όρθιο. Όπως και στα ποιήματα σου που υπάρχει έντονη η αντίδραση, η αντίσταση και η πικρία για όσα γίνονται γύρω μας, δίπλα μας. Πιστεύεις πως μέσα από τα εκφραστικά μας όπλα που διαθέτουμε, μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο ή δεν έχουμε το δικαίωμα να τον αλλάξουμε αφού δεν θέλει;
Το να προσπαθείς για το καλύτερο, όπως εσύ το αντιλαμβάνεσαι , είναι νομίζω δικαίωμα αλλά και συστατικό της ύπαρξης. Συλλογικά και σε αρμονία με άλλους ανθρώπους μπορείς να διεκδικήσεις συλλογικές μεταβολές. Η επανάσταση έχει μέσα της και την αποκαθήλωση. Και μέσα μας υπάρχουν τμήματα μας που αδρανούν και άλλα που βράζουν για αλλαγή. Το τι θα συμβεί είναι ένα θέμα ισορροπιών. Η κίνηση πάντως προέρχεται από την ανισορροπία και την τάση μας να ισορροπήσουμε. Παντού η φυσική.
‘Έχεις ερμηνεύσει τραγούδια μεγάλων συνθετών, έχεις μελοποιήσει ποιήματα μεγάλων Ποιητών, που δεν είναι εμπορικά. Ποιο είναι το κέρδος σου ως ερμηνευτής; Ήταν κάτι που ήθελες από την αρχή ή ήρθε ως καταστάλαγμα στην πορεία που διένυσες;
Το κέρδος μου είναι το ένα εκατομμύριο ευρώ που θα μου δώσει κάποιος πολύ φιλόμουσος κύριος/κυρία όταν με ανακαλύψει. (Γέλιο)
Τι να σας πω; Κάνω αυτό που αγαπάω να κάνω. Είχα, πιστεύω, ωραία ακούσματα από μικρός. Διάλεξα και με διάλεξε ένας δρόμος. Είναι ο κόσμος μου, αυτός μαζί με άλλα πιο αθέατα εδάφη.
Ποια είναι η γνώμη σου για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;
Μπράβο σας! Σας έχει ανάγκη ο χώρος. Αφού ανακαλύψατε εμένα που έχω μόνο μια ποιητική συλλογή σίγουρα κάνετε μια καλή έρευνα και δίνετε βήμα σε πολύ κόσμο.
Ο Πολιτισμός ήταν το πρώτο θύμα της πανδημίας ιδιαίτερα για τους ερμηνευτές, τους μουσικούς και τους ηθοποιούς. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε την ποιητική αυτή συλλογή ως γέννημα του εγκλεισμού;
Ο Πολιτισμός γονάτισε με την πανδημία και την προσέγγιση των υπευθύνων αλλά και με ευθύνη όλων. Έχουμε μάθει να εκτιμούμε και να δείχνουμε την δέουσα αναγνώριση σε πράγματα πολύ χρηστικά. Ο πολιτισμός θεωρείται μια πολυτέλεια επειδή δεν μπορούμε να δούμε/μεταφράσουμε σε ύλη το άμεσο αποτύπωμά του. Όμως είναι τόσο απαραίτητος! Και σε κυνικούς δείκτες λειτουργικότητας μιας κοινωνίας αν κάνουμε κάποιες έρευνες και πειράματα θα δούμε πόσο πιο πολύ προχωράει μια κοινωνία με υψηλό δείκτη πολιτισμικής επάρκειας.
Η ποιητική συλλογή δεν είναι γέννημα της πανδημίας εκτός από κάποια λίγα ποιήματα. Περιέχονται μέσα της ποιήματα από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των δέκα χρόνων. Είχα πριν την πανδημία αρχίσει να τα συγκεντρώνω όλα μαζί και συνέπεσε η έκδοση με αυτή την περίοδο που διανύουμε.
Τι θα περιμένουμε ακόμη από τον Πάνο Μπούσαλη στον χώρο της συγγραφής; Υπάρχουν άλλα ποιήματα στον σκληρό δίσκο που θα έχουμε τη χαρά να διαβάσουμε σύντομα;
Με το καλό θα τα δούμε όλα. Δεν έχω κάτι στο νου μου σχετικά με την συγγραφή τώρα, θα δούμε. Εύχομαι να περάσετε καλά με το βιβλίο μου αυτό.
Ευχαριστώ Πάνο Μπούσαλη για την κουβέντα μας και να είναι καλοτάξιδη η ποιητική σου συλλογή…
Εγώ σας ευχαριστώ ιδιαίτερα για την πολύ όμορφη κουβέντα.
sublingual tadalafil